W Nowem istniało gniazdo Sokoła
Dodane przez arek dnia Marzec 16 2011 19:47:42
W życiu społecznym dzisiejszego Nowego ważne miejsce zajmuje niewielki budynek przy alei 3 Maja, w którym znajduje się przedszkole samorządowe. Kolejne pokolenia małych nowian otrzymują tu swe pierwsze edukacyjne szlify. Jednak tylko w świadomości nielicznych mieszkańców budynek nadal funkcjonuje jako Dom Hallera i nieodłącznie wiąże się z działalnością gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Nowem.
Towarzystwo Gimnastyczne Sokół było jedną z najprężniej działających organizacji sportowych w Polsce okresu międzywojennego.
Zdrowe ciało i duch
Pierwsze gniazdo na terenach polskich powstało we Lwowie w 1867 r. Głównym celem powstałej organizacji było podtrzymywanie i kształtowanie polskiej świadomości narodowej oraz rozwój kultury fizycznej i sportu. Te wartości doskonale oddaje hasło: w zdrowym ciele - zdrowy duch. Nowe gniazda powstały najpierw na terenie zaboru austriackiego, a od roku 1885 na terenie zaboru pruskiego. Członkowie towarzystwa - druhowie - ubierali się w strój złożony z czapki rogatywki i munduru nawiązującego do polskiej tradycji narodowej. Ubiór ten zaprojektował Artur Grottger. Atrybuty organizacji: mundury, odznaki, sztandary - podkreślały nie tylko jej narodowy charakter, ale nadawały także cech organizacji wojskowej. Po odrodzeniu się państwowości polskiej doszło do zjednoczenia organizacji dzielnicowych i powstania Związku Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Polsce.
Powojenne odrodzenie
Pierwsze koła - gniazda Sokoła na terenie powiatu świeckiego powstały w Świeciu, Nowem, Osiu i Grucznie już przed pierwszą wojną światową. Wybuch wojny spowodował, że działalność gniazd została zawieszona, a wielu jej członków wcielono do wojska pruskiego. Odrodzenie działalności towarzystwa związane było z zakończeniem I wojny światowej oraz powrotem ziemi pomorskiej do Polski w roku 1920. Inauguracyjne zebranie członków nowskiego gniazda odbyło się 8 stycznia 1922 r. Pierwszym prezesem został jeden z inicjatorów spotkania druh Klemens Jażdzewski, a naczelnikiem Feliks Szuflitowski. Do organizacji przystąpiło 39 członków. Sprzęt niezbędny do ćwiczeń sportowych, gniazdo przejęło po zlikwidowanej niemieckiej organizacji sportowej, której cześć członków przystąpiła do Sokoła. Pod względem organizacyjnym koło nowskie należało do III okręgu Dzielnicy Pomorskiej. W grudniu 1927 r. został powołany okręg XI - świecki. Skupiał on 10 gniazd, w których działało 707 sokolich druhów.
Sport i patriotyzm
Podstawowym polem działalności Sokoła był sport. Latem ćwiczenia sportowe odbywały się na boisku znajdującym się nieopodal siedziby gniazda. Zimą druhowie ćwiczyli w sali gimnastycznej szkoły powszechnej. Okazją do rywalizacji sportowej, a tym samym do sprawdzenia swych gimnastycznych umiejętności, były okręgowe, dzielnicowe oraz ogólnokrajowe zjazdy sokolstwa. Największym zlotem zorganizowanym w Nowem był zlot okręgowy w 1938 r., na który przybyło 230 uczestników. Zawody sportowe stanowiły też nieodłączny element lokalnych świąt. Członkowie Sokoła rywalizowali wtedy z innymi miejscowymi drużynami sportowymi. Obok sportu ważnym elementem działalności były imprezy o charakterze kulturalnym, towarzyskim i patriotycznym.
Nie ma Sokoła
Prężna działalność Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Nowem przerwana została przez wybuch drugiej wojny światowej. Wychowanie odebrane w sokolim gnieździe zaowocowało patriotyczną postawą jej członków w najtrudniejszych chwilach hitlerowskiej okupacji. Po drugiej wojnie światowej, na skutek niechęci komunistycznych władz, gniazdo Sokoła nie odrodziło się.
ZBIGNIEW LORKOWSKI
Autor korzystał z informacji zawartych w pracy Zdzisława Pawluczuka Zarys dziejów Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Gdańsku, na Kaszubach i Kociewiu w latach 1894-1939, Andrzeja Boguckiego TG Sokół na Pomorzu oraz materiałach Archiwum Państwowego w Bydgoszczy.